Akran Zorbalığının Değişen Yüzü

Akran zorbalığı, teknolojinin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte yalnızca okul koridorlarıyla sınırlı kalmayarak dijital ortama taşındı ve “siber zorbalık” adıyla yeni bir tehdit boyutu kazandı. Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Aysun Doğan, akran zorbalığının değişen yüzünü ve bu sorunla etkin mücadele yöntemlerini değerlendirdi. Prof. Dr. Doğan, zorbalıkla mücadelede çocuk, aile, okul ve toplumun birlikte hareket etmesinin vazgeçilmez olduğunu vurguladı.

Akran zorbalığının tanımına değinen Prof. Dr. Doğan, bir davranışın zorbalık olarak kabul edilebilmesi için üç temel kriterin bulunduğunu belirtti. Doğan, “Akran zorbalığı, bir ya da birkaç öğrencinin başka bir öğrenciye karşı tekrarlayıcı, bilerek ve isteyerek zarar verme amacıyla sergilediği saldırgan davranışlardır. Bu süreçte taraflar arasında belirgin bir güç dengesizliği vardır. Fiziksel, sözel, ilişkisel ve siber zorbalık şeklinde karşımıza çıkabilir. Siber zorbalık ise geleneksel zorbalıktan farklı olarak 7/24 devam edebilir, okul sınırlarını aşarak çok daha geniş kitlelere ulaşabilir” dedi.

Zorbalığın tek bir nedene indirgenemeyecek kadar karmaşık bir olgu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Doğan, bireysel, ailesel, okul ve toplumsal faktörlerin bu süreçte etkili olduğunu ifade etti. Mizaç, yaş ve cinsiyet gibi bireysel özelliklerin risk faktörleri arasında yer aldığını belirten Doğan, aile içi şiddet ve istismarın da zorbalık davranışlarını beslediğini söyledi. Cezalandırıcı, soğuk ve reddedici ebeveyn tutumlarının zorbalık riskini artırdığını kaydeden Doğan, öğretmen tutumları ve okul ikliminin de belirleyici unsurlar arasında olduğunu vurguladı.

Zorbalığın etkilerinin uzun yıllar sonra dahi ortaya çıkabildiğini belirten Prof. Dr. Doğan, zorbalığa maruz kalan çocuklarda depresyon, kaygı ve yalnızlık gibi sorunların görülebildiğini, zorbalık yapan çocuklarda ise madde kullanımı, suça yönelim, akademik başarısızlık ve okul terkine daha sık rastlandığını dile getirdi. Erken müdahale edilmediği takdirde bu davranışların yetişkinlikte de devam edebileceğine dikkat çekti.

Zorbalıkla mücadelede bütüncül bir okul yaklaşımının şart olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Doğan, okullarda zorbalığı önlemeye yönelik politikaların oluşturulması ve anaokulundan itibaren önleyici programların uygulanması gerektiğini söyledi. Doğan, “Zorbalığı tek bir kişi ya da tek bir nedene odaklanarak çözmek mümkün değil. Bireyden aileye, okuldan topluma kadar herkesin iş birliği içinde hareket etmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.