HIZIR VE İLYAS BULUŞMASI

HIZIR VE İLYAS BULUŞMASI Hıdrellez, bütün Anadolu’da bilinen ve kutlanan mevsimlik bayramlarımızdan biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan hıdrellez günü, Hızır ve İlyas Peygamber’in yeryüzünde buluştukları gün olması nedeniyle kutlanmaktadır.Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek halk ağzında hıdrellez şeklini almıştır. Hıdrellez günü, Gregoryen takvimine göre 6 Mayıs eskiden kullanılan Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan günü olmaktadır.Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, Nevruz gibi Hıdırellez da aslında dinsel bir bayram değil, kökenlerini doğaya bağlı göçebe yaşamdan ve biraz da Türklerin Anadolu’ya geldiklerinde karşılaştıkları Pagan ve Hıristiyan ritüellerle kendi geleneklerini harmanlayıp icat ettikleri doğa temelli bir bayramdır. Nevruz gibi, kandiller gibi Hıdırellez de bir Anadolu Müslümanlığı icadıdır.Doğa döngüsünde kıştan sonraki ilk önemli tarih, aynı zamanda nevruz ya da new roz (yeni güneş) adı verilen ve 21 mart tarihine rastlayan ilkbahar ekinoksudur. Yani bu tarih, doğanın uyanışıdır, bitkilerin dallarına topraktan suyun yürümeye başladığı tarihtir.Adeta insanın damarlarına kan gittiği zaman yaşıyor olması gibi düşünüldüğünden bu tarih tüm mitoslarda yeniden diriliş ya da doğanın dönüşü olarak kabul edilmiştir.Konumuz olan Hıdırellez’e gelince; ilk olarak konuyu dönemsel açıdan ele alacak olursak şunu düşünebiliriz:21 mart tarihinde uyanan doğa ve bitkiler, bu tarihten yaklaşık 40-50 gün sonra (bu arada Türk Anadolu İslamı’ndaki 40. ve 52. gün ritüellerini unutmayalım) 6 mayıs tarihi geldiğinde artık ilk meyveleri vermeye başlarlar.Gerçekten de pek çok meyve mayıs başlarında olgunlaşır ve soframıza gelir.Bu satırların yazarı ayrıca Kapadokya’da bir üzüm bağı sahibidir ve gerçekten de her yıl 6 mayıs sabahına kadar biz bağcılara uyku neredeyse yoktur, zira söz konusu tarihe kadar ciddi bir ilkbahar donu tehlikesi vardır.6 mayıs sabahından itibaren ise bu tehlike, adeta mucize kabilinden ortadan kalkar. Dolayısıyla 6 mayıs, eski insanların çok korktuğu, ve en büyük tehlike olarak gördükleri kıtlığın bittiği zamandır. Artık yiyecek boldur, yaşam savaşı kazanılmıştır. KAHRAMANLAR YARATILDI İkinci planda ise tarihsel gerçeklik vardır...Şöyle ki, insanoğlu yerleşik yaşama geçtikten, özellikle de tarıma başladıktan itibaren toprağın bereketinin Tanrı'dan ve onun izniyle evliyadan ya da azizden geldiğine inanılmıştır.Hatta kıtlıkla mücadele vererek bereketi getirme konusu çoğu kez ejderha veya diğer insanüstü yaratıkları yenmekle ilişkilendirilmiş, bu mücadele için de kahraman azizlere gereksinim duyulmuştur.Bu kahraman azizler ilk olarak en eski tarım toplumlarından biri olan Sümerler'de ortaya çıkar. Bu kişinin adı Gılgamış’tır. Gılgamış, yaşadığı toplumu düşmanlardan kurtaran böylece insanların yaşayabilmesini sağlayan bir kahramandır.Gılgamış efsanesinden yaklaşık bin yıl sonra ise karşımıza, yine kahramanlığıyla ve gücüyle toplumunun yaşamasını sağlayan Hz. Davud çıkar ki O, halkını mahvetmek isteyen bir devi (Callud) bir sapan atışıyla yere serer.Yunan mitolojisinde aynı rolü kahraman ve katil tanrı Herakles ya da Herkül üstlenir. İçinde yaşadığı toplumu bin bir musibetten kurtarır.Hıristiyanlıkta ise tüm bu tanrılar yerlerini Aya Yorgi’ye ya da belki batıda daha popüler olan adıyla Saint George’a bırakırlar.Onun ejderha ile mücadelesi ve onu öldürmesi insanlığı kurtarmak içindir. Kurtuluş da kışın bitmesi ve yazın gelmesiyle özdeştir. O yüzden de yortusu 6 Mayıs’tır.İşte Hz. Hızır da tam bunu ifade eder. Zaten Hızır gibi yetişmek de aynı anlama gelir. Nitekim 6 Mayıs'ta, bolluk ve bereketi simgeleyen Hızır ayları başlar ve bu dönem hasadın bitip toprağın uykuya geçtiği 8 Kasım’a kadar sürer.Hıdırellez sözcüğünün Ellez bölümü aslında İlyas peygamberi ifade etmektedir. İlyas peygamber ile buluşmak ise yüce bir varlıkla, bereket getiren tanrıyla buluşmak olarak düşünülür.Hıdırellez hepimize bolluk ve mutluluk getirsin.