Cumhuriyetimizin kuruluşuna giden yolda askeri bakımdan en büyük başarı kuşkusuz 26 ağustos günü başlayıp 30 Ağustos’ta Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanan Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı’dır.
Bu harekatın ve savaşı geçtiği yer ise tarihte Frigya toprakları adını verdiğimiz; Eskişehir, Afyon ve Kütahya’dır.
Kabaca MÖ 12. Yüzyıl ile MÖ 7. yüzyıl arasına tarihlendirdiğimiz, MÖ 8 ve 7. yüzyıllarda ise en parlak dönemini yaşayan bu biraz da gizemli uygarlık pek çok bakımdan bulunduğumuz coğrafyanın bugününe ışık tutmuştur zira.
Bir kere Ana Tanrıça tapınımını Kibele adını verdikleri tanrıçaları ile tescilleyip, Meryemana’ya kadar uzanan dinsel yolu açanlar Friglerdir. Frigler ayrıca, antik ismi Sangarios olan Sakarya Irmağı ve ona yaşam veren kollarının suladığı topraklarda büyük bir tarım uygarlığı geliştirmişler, suyu kutsamışlardır.
Anadolu’da, daha sonra Kapadokya’nın manastır yaşamını oluşturacak kaya oyma geleneğini ilk olarak yine Frigler’de görürüz. Hem de Kapadokya’dan ve Hıristiyanlığın ortaya çıkışından yüzlerce yıl önce. Mağarayı ilk olarak onlar kutsamışlardır.
Anadolu’nun ilk büyük zanaatkar ve sanatçılarıdır Frigler ayrıca. 1950’lerin sonunda Frig coğrafyasında arkeolojik araştırmalar hız kazanınca pek çok Frig tümülüsüne girilmiş ve bu tümülüslerin mezar odalarında şaşılacak güzellikle mobilyalara rastlanmıştır. Günümüzden neredeyse 3 bin yıl öncesine tarihlenen bu ahşap mobilyalar olasılıkla dünyanın da en eski örnekleri arasındadır.
Bir tarım toplumu olan Friglerin ana tarımsal ürünleri tahıl ve üzüm olmuştur. Ekmeği ve şarabı da ilk kutsayanlar arasında onlar vardır. Güney Kapdokya’da İvriz yakınlarındaki Frig kabartmasında bir elinde buğday başağı, diğerinde de üzüm salkımı tutan Tanrı Tarhundas betimlemesi tarihin belki de ilk ekmek ve şarap görselidir. Kutsal içkiyi korumak için Friglerin yapmış oldukları tunç ve demir kapları burada anlatmaya cümleler yetmez. Bu büyük metal ve ahşap ustaları Anadolu’nun, kendilerinden 2 bin yıl sonra Ahilik şekline dönüşecek ilk zanaat yapılanmasının da öncüleridir kuşkusuz.
Büyük tekstil ustalarıdır Frigler. Dantelli elbiseler ilk kez Frig kabartmalarında karşımıza çıkar. Frig elbiseleri, fibula adı verilen ve düğme yerine geçen son derece zarif çengellerle birbirlerine tuturulmuşlardır.
Bütün bunların üstüne Frigler Anadolu’nun ilk müzisyenleridir. İlk müzik yarışması Frig topraklarında olmuş, efsaneye göre Frig Kralı Midas da bu yarışmada hakemlik görevini üstlenmiştir. Usta lir ve flüt virtüözleridir Frig müzisyenleri.
Müthiş bir kültür üretilmiştir bu coğrafyada. Mezopotamya’dan, Anadolu üzerinden batıya, Yunan dünyasına bir kültür taşınmışsa bunun temelinde Frig medeniyeti vardır.
Bir eliyle Orta Anadolu’nun bozkırlarına, ta Hitit Başkenti Hattusa’ya uzanır, Cumhuriyetimizin başkenti Ankara’yı da ilk olarak onlar kurar.
Öte yandan Frigler Truva’ya, Hesiodos’un ülkesi Aliağa’ya uzanır. Bir anlamda coğrafi açıdan hem Ege, hem de İç Anadolu’ya yayılan ilk uygarlıktır Frigya. Avrupa ile Asya’yı birbirine bağlayan ilk uygarlıktır dahası. Öncülü olan Hititlerin tersine Orta Anadolu’ya hapis olmamış, Ege’ye, hatta Trakya’ya uzanmış, doğu ile batı arasında bir medeniyet köprüsü olmuştur. Öyle bir köprü ki antik Yunan aydınlanmasının temelinde de Frigya’nın doğudan taşıdığı uygarlık vardır.
Özetle Frigya aslında Anadolu’dur. Akdeniz Avrupa’sı ile özdeşleşmiş zeytin uygarlığıyla Uşak ve Afyon’dan başlayarak Çin’e kadar giden tahıl üretilen ve hayvancılık yapılan bozkırı aynı anda temsil eder. Refahı da belki bundan gelir.
Bu coğrafya yukarıda anlatılanlardan dolayı çok önemlidir. Bu coğrafyayı kaybetmek demek aslında uygarlığın kaynağını kaybetmek demektir. Nitekim 1919’da başlayan işgallerle Türk halkı Orta Anadolu bozkırına hapsedilmek istenmiş ancak büyük mücadele sonunda Ege kıyılarına ulaşılmış, Frigyalı ataların uygarlık sınırlarına ulaşılmıştır.
Bu bakımdan 30 Ağustos yalnızca Türkler'in zaferi değil, Frigler'in, Lidyalılar'ın, Hititler'in, tüm Anadolulular'ın, Anadolu’nun zaferidir.
Kutlu olsun.
YORUMLAR